Getdikcə daha çox cütlüklər uşaq sahibi olmağı təxirə salır və ya ümumiyyətlə bundan imtina edirlər.
E-saglam.az xəbər verir ki, Pedaqogika elmləri namizədi, Pedaqogika və Psixologiya kafedrasının dosenti, ailə psixoloqu Svetlana Qalieva bu qorxuların səbəblərini və istəksizliklə qorxu arasındakı fərqi izah edir.
“İstəmirəm, yoxsa sadəcə qorxuram?”
— Niyə hətta uğurlu cütlüklər də valideyn olmaqdan çəkinirlər?
Svetlana Qalieva: Rəqəmsal dövrdə böyüyən Z nəsli azadlığı və fərdiliyi yüksək qiymətləndirir. Lakin valideynlik fədakarlıq, məsuliyyət və sevgini tələb edir. Onların qorxuları bir neçə səbəblə bağlıdır:
-
İqtisadi çətinliklər: yüksək yaşayış xərcləri, təhsil və uşaq üçün lazım olan resursların təmin olunacağına dair narahatlıq.
-
Böyük məsuliyyət: internetdə tez-tez travmatik valideynlik, doğuşdan sonrakı depressiya, ilk illərin çətinlikləri barədə müzakirələr aparılır.
-
Karyera qorxusu: valideynliyin şəxsi inkişafı və peşəkar yüksəlişə təsiri.
-
Gələcəyin qeyri-müəyyənliyi.
Necə anlamaq olar: “uşaq istəmirəm” yoxsa “sadəcə qorxuram”?
Bu sual çox mürəkkəbdir. Birlikdə uzun illər yaşayan cütlüklər belə bəzən cavab tapa bilmirlər. Bu gün “DINK” (iki gəlir, uşaqlarsız) həyat modeli populyardır. Amma bu qrup yalnız şüurlu şəkildə uşaqdan imtina edənləri əhatə etmir: burada həm uşaqları artıq böyüyənlər, həm qərarı təxirə salanlar, həm də tibbi səbəblərdən uşaq sahibi ola bilməyənlər var.
Özünüzə sual verin: Siz həqiqətən uşaq istəmirsiniz, yoxsa sosial və ya şəxsi qorxular sizi saxlayır? Məsələn, qohumların təzyiqi, gələcək çətinliklər, sağlamlıq narahatlıqları. Partnerinizlə açıq söhbət edin, həyatınızı 20-30 il sonra təsəvvür edin – orada uşaq, nəvə görürsünüzmü? Bu düşüncə məşqi çox şeyi aydınlaşdıra bilər.
Resursların qiymətləndirilməsi
Təkcə maliyyəni deyil, həm də emosional gücü nəzərə alın. Çox vaxt “gücüm çatmaz” qorxusu narahatlıq yaradır. Əgər özünüz anlaya bilmirsinizsə, psixoloqla işləmək faydalıdır. Digərlərinin — həm valideyn, həm də uşağı olmayan insanların — təcrübəsi də mühüm göstərici ola bilər.
Qorxuları necə aradan qaldırmaq olar?
-
Sosial şəbəkələrin təsiri: Orada çox vaxt “ideal ailə” obrazı yaradılır. Bu, reallıqla müqayisədə məyusluq və günahkarlıq hissi doğurur. Çıxış yolu — şəbəkələrdə vaxtı məhdudlaşdırmaq, real təcrübəni bölüşmək, yaxın insanlarla hissləri müzakirə etmək.
-
Uşağı “məhv etmək” qorxusu: İdeal valideyn yoxdur. Səhvlər normaldır. Əsas odur ki, sevgi və diqqət daim olsun. Başqa valideynlərlə ünsiyyət dəstək verir, emosional bağ isə uşağın xoşbəxtliyində həlledici rol oynayır.
-
Travmatik uşaqlıq təcrübəsi: Bu halda qorxu təbiidir. Fərdi travmaları başa düşmək və işləmək üçün psixoterapevtlə işləmək vacibdir. Müxtəlif valideynlik modellərini öyrənmək, digər valideynlərlə ünsiyyət, mindfulness təcrübələri (meditasiya, gündəlik yazmaq) də kömək edir.
Ən böyük qorxu: maliyyə çətinlikləri, yoxsa azadlığın itirilməsi?
Bu, hər kəsdə fərqlidir.
-
Maliyyə çətinlikləri: əlavə xərclər, sabitlik narahatlığı.
-
Azadlığın itirilməsi: səyahətlərdən, əyləncədən imtina, şəxsi vaxtın azalması, məsuliyyətin artması.
Kimisi üçün maliyyə narahatlığı daha önəmlidir, kimisi üçün isə azadlığın məhdudlaşdırılması. Bu, şəxsi dəyərlərdən asılıdır.
Nəzrin Abbas
