Qaraciyərdə yağ yığılması piylənmiş qaraciyər xəstəliyinə səbəb ola bilər. Yağlı qaraciyər bədənə zərər verə bilər və ciddi fəsadlara səbəb ola bilər. Bütün dünyada böyüklər arasında yağlı qaraciyər xəstəliyinin yayılması kifayət qədər yüksəkdir və risk qadınlarda nisbətən kişilərdə daha yüksəkdir. Bəs, yağlı qaraciyər xəstəliyi nədir və qaraciyər yağlanmasının qarşısını necə almaq olar?
E-saglam.az xarici mediaya istinadla xəbər verir ki, qaraciyər piylənməsi, qaraciyərdə yağ yığılması nəticəsində yaranan xroniki bir xəstəlikdir.
Qaraciyəriniz bədəninizin ən böyük orqanıdır. Bədəninizə qidaları həzm etməyə, enerji saxlamağa və zəhərləri aradan qaldırmağa kömək edir.
Qaraciyər yağları normal olaraq lazım olduğu kimi emal etmədikdə və parçalamadıqda, qaraciyər piylənməsi xəstəliyinin inkişafı üçün çox yağ yığılır. İnsanlarda piylənmə, şəkərli diabet və ya yüksək trigliseridlər kimi müəyyən digər xəstəliklər varsa, qaraciyər yağlanmasına meyllidirlər. Həddindən artıq spirt istehlakı, sürətli arıqlama və düzgün qidalanmamaq da qaraciyərin yağlanmasına səbəb ola bilər.
Yağlı qaraciyər xəstəliyinin iki əsas növü var:
Alkoqolsuz yağlı qaraciyər xəstəliyi, ən çox görülən qaraciyər xəstəliyinin növüdür. Metabolik sindrom piylənmə, diabet və yüksək xolesterol ilə əlaqələndirilir.
Bununla birlikdə, spirtli steatohepatit adlanan alkoqollu yağlı qaraciyər xəstəliyi, həddindən artıq spirt istehlakı nəticəsində yaranır.
Qaraciyər piylənməsi, artıq çəki, yüksək yağlı pəhriz istehlakı, insulin müqaviməti, yüksək trigliseridlər və kimyəvi maddələrə məruz qalma kimi amillərin birləşməsindən qaynaqlana bilər.
Yağlı qaraciyər xəstəliyinin risk faktorlarına aşağıdakılar daxildir: piylənmə, yüksək yağlı pəhriz, yüksək alkoqol qəbulu və diabet. Yağlı qaraciyər xəstəliyinin simptomları ümumiyyətlə yoxdur və ya yüngül olur, lakin qarının yuxarı sağ hissəsində yorğunluq və ya ağrı ola bilər.
Darı qaraciyər piylənməsini sağalda bilərmi?
Dünyada tez-tez istehlak edilən taxıl məhsulu olan darı Afrika və Asiyanın inkişaf etməkdə olan ölkələrində daha çox istehlak edilir. Darı sağlam bədənə kömək edir, çünki onlar özü olmayan və yüksək protein, lif və antioksidan tərkibə malikdirlər.
Darı qlütensiz olduğundan, çölyak xəstəliyi və ya qlütenə həssaslığı olan insanlar da onları istehlak edə bilər. Qan şəkərinizi və xolesterin səviyyənizi aşağı salmağa kömək edən çoxlu sağlamlıq faydaları var, buna görə də yağlı qaraciyər xəstəliyinə kömək edir.
Darı liflə zəngindir və aşağı kalorilidir, bu da xolesterolu azaltmağa və qaraciyərin yağlanmasının qarşısını ala bilər. Darıda həmçinin qaraciyərin sağlamlığını dəstəkləyən vitaminlər və minerallar var. Antioksidanlar qan şəkərini idarə etməyə və immuniteti gücləndirməyə kömək edir.
O, lipid yığılmasını azalda bilər, yağlı qaraciyərin qarşısını ala və müalicə edə bilər.
Bədəndə vitamin və mineral çatışmazlığı müxtəlif xəstəliklərə səbəb ola bilər. Bu çatışmazlıqları aradan qaldırmaq üçün istehlak edə biləcəyiniz müxtəlif qidalar var. Ancaq dünyada super qida olaraq tanınan və ucuzluğu sayəsində eşidənlərin qaçırmadığı darı həzm sağlamlığından sümük sağlamlığına qədər təsirlidir.
DARI VİTAMİNLƏRLƏ ZƏNGİNDİR
Darı mühüm vitaminlərlə (B qrupunun vitaminləri, xüsusilə niasin və folat) və minerallarla (dəmir, maqnezium, fosfor) zəngindir. Bu qidalar enerji istehsalı, sümük sağlamlığı və ümumi bədən funksiyaları üçün vacibdir. Darını həzm etmək olduqca asandır, aşağı glisemik indeksə malikdir və toxluq hissi yaradır. Tərkibində yüksək dəmir və lif olan taxıl olduğu üçün çox sağlamdır. Maqneziumun ən zəngin mənbələrindən biridir. Tərkibində həmçinin fosfor, manqan və dəmir var.
Darı asanlıqla həzm olunduğu və tərkibindəki yüksək pəhriz lifi bağırsaqları təmizlədiyi üçün mədənizə son dərəcə yaxşı təsir göstərir. Darı toxumlarında pis LDL xolesterol səviyyəsini azaltmağa kömək edən həll olunan lif var. Çünki bu həll olunan lif mədədə gel kimi kütlə əmələ gətirir və xolesterinin sorulmasına imkan vermir. Bu təsir mexanizmi ateroskleroz riskini azalda bilər.
Darı müxtəlif yeməklərdə istifadə edilə bilər. Yeməklərdə, şorbalarda və ya salatlarda bişirilə bilər. Çörək və darı unundan hazırlanan digər çörək məhsulları da mövcuddur.
Balanslaşdırılmış pəhrizin bir hissəsi kimi istehlak edildikdə, ümumi sağlamlığı dəstəkləyə bilər və müxtəlif sağlamlıq problemlərinə qarşı qoruyucu rol oynaya bilər. Bununla belə, hər hansı bir sağlamlıq probleminiz və ya xüsusi pəhriz tələbləriniz varsa, bir tibb işçisi ilə məsləhətləşmək yaxşıdır.
Necə qəbul etmək olar?
Darını sınamaq istəyirsinizsə, bişməzdən əvvəl toxumları yaxşıca yuyun. Yuyulmuş darını üç qat çox su ilə bir qazana qoyun və yumşalana qədər 15-20 dəqiqə örtün, bişirin. Qatıq və meyvə ilə səhər yeməyi üçün əla enerji mənbəyidir.
Onu əsas yeməklə yan yemək kimi yeyə, düyü əvəzinə yeyə və ya istənilən yeməyi zənginləşdirə bilərsiniz. Desert olaraq dadmaq istəyirsinizsə, onu kakao, vanil və ya şokolad çipləri ilə şirinləşdirə bilərsiniz.
Qeyd: Qalxanabənzər vəzi və ya başqa xroniki xəstəliyiniz varsa, darı istehlak etməzdən əvvəl mütləq həkimə müraciət edin. Bu məqalə yalnız ümumi məlumat məqsədləri üçün yazılmışdır və tibbi məsləhət kimi qəbul edilməməlidir.
Tərcümə: Könül Oruc
