ARAŞDIRMA: "Tualet kağızından istifadə it nəcisinə girmək kimidir" - Tualet kağızının ZƏRƏRLƏRİ

Milyonlarla insan üçün tualet kağızından istifadə təbii və tamamilə təhlükəsiz görünür. Lakin son vaxtlar dünyanın hər yerindən həkimlər hamam otağındakı kağız rulonlarından qurtulmağa çağırırlar.

Selüloz və kağız məhsulları niyə təhlükəlidir? Onların hansı alternativləri var? 

E-saglam.az mövzu ilə bağlı araşdırmanın materialını təqdim edir.

İnsanların tualet kağızına bağlılığı göründüyü qədər qədim bir ənənə deyil. İlk rulonlar 19-cu əsrin ortalarında amerikalı Cozef Qayetti sayəsində ortaya çıxıb. Onları “müalicəvi tualet kağızı” kimi təqdim edib və satmağa başlayıb. Onu istehsal etmək üçün Qayetti pambıq liflərindən istifadə edib və onu daha yumşaq etmək üçün aloe vera şirəsində isladıb.

Əvvəlcə məhsullar baha idi və yalnız çox zəngin insanlar onları ödəyə bilərdi, lakin tədricən istehsal ucuzlaşdı - və hər evdə tualet kağızı rulonları peyda oldu. Qismən bunun sayəsində Qərb ölkələrində 19-cu əsrdə milyonlarla insanın həyatına son qoyan mədə-bağırsaq infeksiyalarının sayında kəskin azalma müşahidə olunub. Tualet kağızının zərurətə çevrildiyi bu gün bəzi həkimlər birdən onun faydalılığına şübhə edirlər.

Tualet kağızı niyə təhlükəlidir?

Müasir həkimlərin tualet kağızı ilə bağlı əsas şikayəti onun ümumi gigiyenanı pisləşdirməsidir. 2022-ci ildə bir qrup yapon alimi tualetə baş çəkdikdən sonra insanın əlində orta hesabla 40 min müxtəlif canlı bakteriyanın qaldığını müəyyən edib. Eyni zamanda, kağız əvəzinə bide istifadə edənlərin əllərində bakteriya 10 dəfə az olub.

Tədqiqat kiçik olsa da və bir az işə ehtiyac duyulsa da, bir çox praktikant onun nəticələri ilə razılaşıb. Məsələn, Nyu-Yorkdan olan rektal cərrah Evan Qoldşteyn əmindir ki, tualet kağızı istehsalçıları istehlakçıları onun gigiyenik olduğuna inandırıblar, əslində isə belə deyil. "Tualet kağızından istifadə it nəcisinə girmək və ayaqqabılarınızı su ilə yumaq əvəzinə kağızla təmizləməyə çalışmaq kimidir" - deyə həkim xəbərdarlıq edib.

Qoldşteyn əmindir ki, tualet kağızı nəinki gigiyenik deyil, həm də tamamilə sağlam deyil. Onun sözlərinə görə, xüsusilə güclü sürtünmə ilə tətbiq edildiyi nahiyənin zərif dərisini zədələyə bilər. Onun sözlərinə görə, yaranan mikro çatlar nəzərəçarpan diskomforta səbəb olur və sağalmaq üçün çox vaxt tələb olunur - səkkiz həftədən on iki həftəyə qədər. Bundan əlavə, bakteriyalar yaralara asanlıqla daxil ola bilər ki, bu da ən yaxşı halda qaşınma və qıcıqlanmaya, ən pis halda isə hemoroid və təhlükəli infeksiyaların inkişafına səbəb ola bilər.

Tualetdən istifadə etdikdən sonra kağızdan istifadənin digər xoşagəlməz nəticəsi sidik yollarının infeksiyalarıdır (UTİ). Qoldşteyn aydınlaşdırıb ki, çirklənmiş ərazini silərkən nəcisdən patogen bakteriyalar təsadüfən uretraya daxil ola bilər ki, bu da iltihablı prosesə səbəb olacaq. Bunun qarşısını almaq üçün həkim nəm tualet kağızı, bide və ya duşdan istifadə etməyi tövsiyə edib.

Digər təhlükə isə tualet kağızının zəhərli olmasıdır. 2023-cü ildə ABŞ-ın Florida Universitetinin alimləri tədqiq etdikləri demək olar ki, bütün tualet kağızı nümunələrinin tərkibində perfluoroalkil və poliftoralkil birləşmələri (PFAS) olduğunu aşkar ediblər. Bu maddələr sonsuz kimyəvi maddələr adlanır, çünki onlar son dərəcə davamlıdırlar və çətin parçalanırlar. PFAS plastik, tekstil, mebel, məişət məmulatları, tikinti materialları və gigiyena məhsulları istehsalında istifadə olunur.

Kiçik miqdarda əbədi maddələr insanlar üçün praktiki olaraq zərərsizdir, lakin zaman keçdikcə onlar yığılır və uşaqlarda xərçəng, sonsuzluq və inkişaf geriliyinə səbəb ola bilər.

Qrupa rəhbərlik edən tədqiqatçı Timoti Townsend təkrar emal edilmiş tualet kağızının daha çox zərərli maddələr ehtiva etdiyinə aydınlıq gətirib . O, belə məhsulların iki dəfə əbədi kimyəvi maddələrə məruz qaldığını izah etdi. Məsələn, bəzilərində PFAS izləri olan çap mürəkkəbi əvvəlcə kağıza tətbiq olunur. Eyni kağız daha sonra təkrar emala göndərilir və burada yenidən təhlükəli maddələrə məruz qalır.

Alim aydınlaşdırıb ki, zəhərli maddələr axırda tullantı sularına düşür, sonra torpağı, qrunt sularını, daha sonra insanların yeyə biləcəyi heyvanları və bitkiləri çirkləndirir.

Tualet inqilabının vaxtıdır

Elm adamları tualet kağızından istifadə edib-etməməyi müzakirə edərkən, iş adamları onun alternativləri üçün yeni bazar yaratmağa çalışırlar. Amerikalı sahibkar Miki Aqraval dünyada tualet kağızının hökmranlığına meydan oxuyanlardan biridir. O, əmindir ki, bağırsaq hərəkətindən sonra adi manipulyasiya əslində bütün planetin sağlamlığına, gigiyenasına və ekologiyasına zərər verir. "Bu tualet kağızı hər il milyonlarla ağacı öldürür, lakin biz buna pul xərcləməyə davam edirik" - deyə o, bildirib.

Tualet kağızından necə düzgün istifadə etmək olar?

Harvard Tibb Məktəbinin qastroenteroloqu Trişa Pasrixa da hesab edir ki, bidelər tualet prosedurlarını yerinə yetirmək üçün daha gigiyenik üsuldur. Bağırsaq xəstəlikləri, hemoroid və ya çatlar üçün sudan istifadə etməyin daha yaxşı olduğunu vurğulayıb.

Təsadüfi xəsarətlərin qarşısını almaq üçün qastroenteroloq iki qatlı tualet kağızı almağı məsləhət görüb, çünki daha yumşaqdır və buna görə də zərif dəri üçün daha uyğundur. Nəm salfetlərdən istifadə etməyə qətiyyən ehtiyac yoxdur. Həkim deyib ki, çünki onlar spirt və ya qıcıqlanma və ya allergiyaya səbəb olan digər maddələrlə doymuş ola bilər. Bundan əlavə, o, çirklənmiş nahiyəni ovuşdurmamağa, kağızla yumşaq bir şəkildə silməyə çağırıb.

Həkim Yelena Malışeva və həkim Andrey Prodeus həmçinin hamilə qadınlar üçün xüsusilə təhlükəli olan metilizotiazolinon və triklosan olan yaş tualet kağızı almamaq barədə xəbərdarlıq edib. Prodeus izah edib ki, triklosan ən kiçik yaralardan belə asanlıqla sorulur və qalxanabənzər vəzinin fəaliyyətinə təsir edir, bu da uşaqda hormonal balanssızlığa səbəb ola bilər. Metilizotiazolinon da allergik reaksiyaya səbəb olur.

Mütəxəssis onu da xatırladıb ki, yuyunma düyməsini basmazdan əvvəl tualetin qapağını örtmək lazımdır. Onun sözlərinə görə, bu, tualetin bütün səthlərində patogen bakteriyaların sayını 12 dəfə azaltmağa kömək edir. Qastroenteroloqun fikrincə, son və ən vacib addım əllərinizi yaxşıca yumaqdır.

Həmçinin həkim qeyd edib ki, ictimai tualetdə heç nəyə toxunmasanız belə, əlinizdə yenə də bakteriya qalacaq. Buna görə də əllərinizi yaxşıca yumaq üçün əlavə 20 saniyə sərf edin.

Hazırladı: Könül Oruc

E-saglam.az