Xroniki böyrək xəstəliyi (XBH), bir çox digər xroniki xəstəliklər kimi, son illərdə xeyli cavanlaşıb. Bu xəstəliyi, daha doğrusu, bir ümumi adla birləşən xəstəliklər qrupunu müalicə etmək asan deyil, lakin nə qədər tez diaqnoz qoyulsa və müalicə təyin edilərsə, terapiyanın effektivliyi bir o qədər yüksək olar.
E-saglam.az xəbər verir ki, nefroloq, professor İrina Bobkova “Arqumentı i faktı” nəşrinə müsahibəsində xroniki böyrək xəstəliyinin, kəskin böyrək xəstəliyindən fərqli olaraq, uzun müddət asemptomatik ola biləcəyini deyib.
Bu, xüsusilə tez-tez arterial hipertansiyon, piylənmə və diabet kimi xəstəliklər zamanı baş verir. Odur ki, bu patologiyalardan əziyyət çəkən insanlar daim ayıq-sayıq olmalı və böyrək funksiyalarını yoxlatmalıdırlar.
- İrina Nikolaevna, kəskin böyrək xəstəliklərində həmişə bel ağrısı və sidikdə qan kimi aşkar simptomlar olur. Xəstəliyin xroniki formasını necə tanımaq olar?
-Tam da elə deyil. Hətta ilkin böyrək xəstəlikləri həmişə aydın klinik mənzərəyə malik olmur. Təbii ki, şişkinlik, sidikdə qan və ya qan təzyiqinin kəskin artması varsa, xəstəlikdən şübhələnmək daha asandır. Bel ağrısına gəldikdə, bu simptoma çox vaxt həddindən artıq əhəmiyyət verilir. Xəstələrin əksəriyyəti tamamilə asemptomatikdir, buna görə də xəstəlik laboratoriyada aşkar edilməlidir.
-Yəni, hər bir insan vaxtaşırı analizlərdən keçməlidir, böyrək funksiyasını yoxlanmalıdır?
- Ümumi əhali arasında xroniki böyrək xəstəliyinin skrininqi irrasionaldır, bu patoloji riski olan qruplarda aparılmalıdır. Məhz hipertoniya, şəkərli diabet, piylənmə, ürək, qaraciyər və digər orqanların xroniki xəstəlikləri olan xəstələrdə, həmçinin xroniki infeksiyalardan əziyyət çəkən insanlarda, yaşına görə xroniki xəstəliklərə daha çox meylli olan yaşlı insanlarda. Belə riski olan xəstələrin bu kateqoriyası skrininq tələb edir.
Sağlam insanlar böyrəklərini yaxşı vəziyyətdə saxlamaq üçün xroniki böyrək xəstəliyinin inkişafı üçün risk faktorlarını (qan təzyiqinin, şəkərin, qan lipidlərinin və s. qiymətləndirilməsi) müəyyən etmək üçün məcburi tibbi müayinədən keçməlidirlər.
- Xroniki böyrək xəstəliyi skrininqinə hansı testlər və tədqiqatlar daxildir?
- Xroniki böyrək xəstəliyinin inkişaf riski olan xəstələrin ilkin müayinəsi zamanı aşağıdakıları yoxlamaq lazımdır:
Ümumi sidik analizi (sidiyin xüsusi çəkisi, həmçinin qırmızı qan hüceyrələri, leykositlər, bakteriyalar, nitritlər və kristallar şəklində zülal və çöküntülərin olması qiymətləndirilir).
Ümumi sidik testində (proteinuriya) zülal aşkar edilərsə, hər il proteinuriyanın səviyyəsinə nəzarət edilməlidir. Sidikdə zülal yoxdursa, xroniki böyrək xəstəliyi riski olan insanlar da albuminuriya üçün sidik testindən keçməlidirlər (ümumi testin ala bilməyəcəyi az miqdarda protein aşkar etməyə kömək edir). Gələcəkdə bu göstəriciyə də hər il nəzarət edilməlidir.
Kreatinin qiymətləndirilməsi və onun səviyyəsinə əsasən qlomerular filtrasiya dərəcəsinin (GFR) hesablanması ilə biokimyəvi qan testi. Bu göstərici də illik monitorinq tələb edir. Artıq böyrək çatışmazlığı əlamətləri olan xroniki böyrək xəstəliyinin inkişaf etmiş mərhələləri olan insanlarda və yüksək xəstəlik aktivliyi olan xəstələrdə (məsələn, aktiv qlomerulonefrit ilə) sidikdə protein və GFR daha tez-tez izlənilir. / Aztibb.az
