Yoxsulluğun psixologiyası təkcə pulun olmaması deyil. Söhbət insanı ehtiyac içində saxlayan müəyyən düşüncə tərzindən gedir.
E-saglam.az xəbər verir ki, psixoloq TatyanaVasilkova bildirir ki, çox vaxt, hətta maddi imkanlar yarananda belə, "kasıb ağlı" insana qapalı dairədən çıxmağa imkan vermir. Bu əlamətləri tanımaq həyatınızı dəyişmək və maliyyə azadlığına nail olmaq üçün ilk addımdır. Onlar hansı konkret düşüncələr və kasıb insanların düşüncələrini necə müəyyənləşdirə bilər?
1. Müəyyən atalar sözləri və məsəllər
Kasıbın zehniyyətinin bariz əlamətlərindən biri də insanın öz nitqində puldan hörmətsiz şəkildə danışılan atalar sözləri və məsəllərdən istifadə etməsidir. Yaxşı, məsələn: "Yüz manatın yoxdur, yüz dostun var", "Pul xoşbəxtlik almır", "Əgər zəngin yaşamamısansa, başlamağın mənası yoxdur".
2. Qınama və gizli paxıllıq
İnsan pulu olan hər kəsi qınayırsa, bu həm də pis düşüncənin əlamətidir. Bu, böyük pulların vicdanla əldə edilə bilməyəcəyi fikrindən irəli gəlir. Bahalı maşını olan qız haqqında dediklərini hamımız bilirik... Adətən onu bu dəbdəbəli əşyanı zəhmətlə qazanmamaqda ittiham edirlər. Yəni söhbət imkanlı adamlara qarşı çox bəyənilməyən, paxıl və qınayan münasibətdən gedir.
3. Zəngin olmaq qorxusu
Burada söhbət zəngin olmaq qorxusundan - pul üçün məsuliyyət daşımaqdan gedir. Yəni insan onları evdə saxlamaqdan, banka verməkdən, cibində saxlamaqdan qorxur. Hər şey qorxuludur. Sonda o, sadəcə olaraq varlanmaqdan qorxur. Psixoloji cəhətdən insan əmindir ki, böyük pula görə onu oğurlaya və ya hətta öldürə bilərlər. O, hətta ciddi maliyyə ilə bağlı yüksək maaşlı vəzifədən imtina edə bilər.
4. Valideynlərin münasibətinin olması
Uşaq qəfildən böyük məbləğdə pul qazanmaq arzusunu dilə gətirdikdə, ana ona belə cavab verə bilər: “Ay oğlum, sənə bu qədər pul niyə lazımdır?” Bu cür reaksiya isə kasıb düşüncə tərzinin bir əlamətidir.
Burada onu da qeyd etmək lazımdır ki, bizim düşüncəmiz çox zaman nağıllarla formalaşır. Məsələn, Ölümsüz Koschei nağıl obrazı olaraq həm çox varlı, həm də mənfi bir fiqur kimi təqdim olunur. Belə nağıllar üzərindən tərbiyə olunan cəmiyyətlərdə, analitik təfəkkür inkişaf etmədikdə — yəni “niyə varlılar həmişə şər obrazda göstərilir?” sualı verilmədikdə — kasıb düşüncə tərzi kök salır.
Elə Ryaba toyuq haqqında nağılı xatırlayaq. Toyuq qızıl yumurta qoyur, amma qəhrəmanlarımız bu fürsətdən istifadə edib təsərrüfat qurmaq və rahat yaşamaq əvəzinə başlayırlar ağlamağa. Halbuki həmin yumurta onlara davamlı rifah qazana biləcək imkanın simvolu idi.
Bəzən insanlar daha sadə, daha tanış şeylərə üstünlük verirlər. Və tale onlara böyük imkanlar belə təqdim etsə, içlərindəki bu köhnə düşüncə səbəbindən onu qəbul etmirlər. Beləliklə, zəngin olmağa imkan verən fürsətlər əldən çıxır.
5. Qəhrəmanlarla assosiasiyalar
Zəif düşüncənin gözlənilməz əlamətlərindən biri də insanın emosional olaraq bağlandığı obraz tipi ola bilər — məsələn, film izləyərkən və ya kitab oxuyarkən. Gəlin “Titanik” filmini nümunə götürək. Burada insanları sosial statuslarına görə ayıran göyərtələr açıq şəkildə göstərilmişdi.
İzləyici həmin Titanikdə olmasa da, emosional olaraq ya zənginlərlə — incə zövqlü aristokratlarla, yuxarı göyərtədəki lüks həyatla —, ya da aşağı göyərtədəki sadə, şən, amma yoxsul insanlarla özünü eyniləşdirə bilər.
Qeyd etmək lazımdır ki, ədəbiyyatın və kino sənətinin böyük bir hissəsində xeyirxahlıq və səmimiyyət daha çox kasıb obrazlara aid edilir. Bu isə onların var-dövlətdən “korlanmadığı” fikri ilə izah olunur. İnsanlar da çox zaman intuitiv şəkildə bu obrazlara yaxınlıq hiss edirlər.
Siz də özünüz müşahidə edə bilərsiniz: emosional olaraq kimlə əlaqə qurursunuz — kraliçayla, yoxsa kasıb Zoluşka ilə?
6. Minnətdarlıqdan imtina
Zəif təfəkkürlü insanlar hədiyyə veriləndə adətən onu qəbul etməkdə çətinlik çəkirlər. Məsələn, bir valideyn müəllimə üz kremi bağışlayır, amma müəllim təvazökarlıqla deyir: “Ay, gəl, lazım deyil, bahalı şeydir”. Və ya sevgilisindən bahalı hədiyyə alan bir qız ona tərəddüdlə yanaşır. Belə insanlar düşünürlər ki, bu cür hədiyyələri qəbul etmək sanki onların alındığı anlamına gəlir – çünki özlərini o qədər dəyərli və layiq görmürlər.
7. Pul yığa bilməmək
Elə insanlar var ki, özləri ilə pul götürməyə qorxurlar - “Bəs onu itirsəm və ya oğurlansam?” Elələri də var ki, əksinə, əlində olan hər şeyi xərcləyir və sabahı düşünmür. Və bu da dilənçi düşüncə tərzidir.
Elə bil pul barmaqlarının arasından axıb gedir. Məsələn, ər arvadına alış-veriş üçün müəyyən məbləğ verir və o, həmin günü pulun hamısını xərcləyir. Sanki "mən pulun yanında yoxam, pul da mənimlə deyil" düşüncəsi ilə yaşayır. Elə bil vəsaitdən tez bir zamanda qurtulmaq istəyir. Bu davranış göstərir ki, həmin insanın dərinliyində belə bir psixoloji münasibət formalaşıb: yalnız kasıb olanda yaxşı və doğru adamsan.
Tərcümə: Könül Oruc
