İstehsalçılar enerji içkilərinin faydalı olduğunu və məhsullarının daim təkmilləşdirildiyini vurğulayır. Bəzi markalar bu içkiləri təbii tərkibli və sağlamlıq üçün yararlı məhsul kimi tanıdaraq istehlakçıların diqqətini cəlb etməyə çalışır. Lakin, onların sağlamlığa həqiqətən müsbət təsir göstərdiyinə dair elmi sübutlar hələ də yoxdur. Əksinə, enerji içkilərinin istifadəsi ilə əlaqədar bəzi ciddi risklər və mənfi təsirlər mövcuddur.
E-saglam.az mövzu ilə bağlı araşdırma edib. Həmin araşdırmanı sizlərə təqdim edirik...
Enerji içkisi nədir?
Enerji içkiləri fiziki və zehni performansı yaxşılaşdırmaq üçün enerji təkan verməsi iddiası ilə satılan içkilərdir və adətən tərkibində kofein, şəkər, amin turşuları, otlar kimi maddələr var.
Kofein müxtəlif bitkilərdə təbii olaraq meydana gələn bir stimullaşdırıcıdır. İstifadə edildikdə insan orqanizmində enerji və diqqəti artırır. Bu da bədən istiliyinin artması ilə birlikdə daha sürətli nəfəs və ürək dərəcəsinin artmasına səbəb olur. Eyni zamanda, mədə turşusu istehsalını artırır. Bu da sidiyə getmə tezliyini artırır.
Şəkər: Enerji içkilərinə ani enerji təmin etmək üçün saxaroza, yüksək fruktoza qarğıdalı siropu və qlükoza kimi yüksək miqdarda şəkər əlavə edilir. Şəkərin sizə enerji artımı verməsi fikri reallıqdan daha çox mifdir.
Enerji içkilərinin zərərləri nələrdir?
Enerji içkiləri ilə bağlı çaşqınlıq istehlakçıları enerji içkilərinin zərərləri nədir sualına cavab axtarmağa vadar edib. Mütəxəssislərin insanları enerji içkilərinin istehlakına qarşı xəbərdar etməsinin müxtəlif səbəbləri var. Enerji içkilərinin zərərlərini aşağıdakı kimi təsnif etmək olar:
Ürək-damar xəstəlikləri
Müxtəlif tədqiqatlar göstərib ki, enerji içkilərinin qəbulundan sonra qəbul edilən yüksək miqdarda kofein ürək döyüntüsünü artırır və arterial təzyiqin artmasına səbəb olur. Xroniki ürək xəstəliyi olanların istifadə etməməsi tövsiyə olunur.
Nevroloji və psixoloji təsirlər
Fərdlər ümumiyyətlə 200 mq-a bərabər və ya daha çox kofeinin qəbulu zamanı kofein intoksikasiyasının simptomlarını inkişaf etdirir. Enerji içkilərinin zərərlərindən biri olan kofein zəhərlənməsi;
- Əsəbilik
- narahatlıq
- yatmaqda çətinlik
- titrətmək
- sürətli nəbz
- ürək döyüntüsü
- mədə narahatlığı.
Bu kimi simptomlarla baş verir:
Mədə-bağırsaq və metabolik təsirlər
Enerji içkilərinin tərkibində çoxlu miqdarda şəkər var. Şəkər tərkibi əsasən saxaroza, qlükoza və ya yüksək fruktoza qarğıdalı siropu şəklindədir. Buna görə də yüksək istehlak piylənmə və tip 2 diabet riskini artırır.
Bundan əlavə, enerji içkilərində yüksək şəkər tərkibi bağırsaq bakteriyalarının aktivliyini, müxtəlifliyini və gen ifadəsini azalda bilər, bu da piylənmə və metabolik sindrom riskinin artmasına səbəb ola bilər.
Enerji içkilərinin həddindən artıq istehlakından sonra sarılıq, qarın ağrısı və qaraciyər fermentlərinin yüksək səviyyədə olması şikayətləri ilə xəstəxanaya müraciət edənlərin olduğu bildirilir. Hansı şəxslərin enerji içkisi təhlükələrinə yüksək dərəcədə həssas olduğunu və enerji içkilərinin qaraciyərə zərər verdiyi əsas mexanizmi müəyyən etmək üçün əlavə tədqiqatlara ehtiyac var.
Böyrəklərə təsiri
Araşdırmalar göstərib ki, enerji içkilərindəki kofein sidik istehsalını artırır. Bu səbəbdən susuzlaşdırma probleminə səbəb olduğu üçün xüsusilə isti mühitlərdə və uzun müddətli idmandan əvvəl belə içkilər qəbul edilməməlidir.
Bundan əlavə, isti bir mühitdə uzunmüddətli məşq zamanı meydana gələn natrium balanssızlığı ayaqlarda izometrik gücü azalda bilər. Tərkibində yüksək miqdarda kofein olan bu içkilər sidikdə natrium itkisinə səbəb olur. Bu, məşq zamanı ürək-damar fəaliyyətini dəyişir.
Dişlərə təsirləri
Araşdırmalar enerji içkiləri ilə diş eroziyası arasında güclü əlaqə olduğunu göstərib. Enerji içkilərinin istehlakının diş eroziyasını təxminən 2,4 dəfə artırdığı qənaətinə gələn tədqiqatlar var. Bu, enerji içkilərinin aşağı pH və yüksək şəkər tərkibi ilə əlaqələndirilir.
Gənclərdə enerji içkisi istifadəsinin zərərləri
Gənclərdə enerji içkisi istehlakı daha ciddi nəticələrə səbəb ola bilər. Gənclərin böyümə və inkişaf dövrlərində ehtiyac duyduğu nizamlı yuxu, qidalanma və istirahət balansı enerji içkilərinin həddindən artıq istehlakı ilə pozula bilər. Yüksək kofein və şəkər tərkibi gənclərin sağlam böyüməsinə və inkişafına mənfi təsir göstərə bilər. Kofein yuxu rejimini poza bilər və gənclərdə yuxu çatışmazlığına səbəb ola bilər ki, bu da fiziki inkişafa mənfi təsir göstərə bilər.
Gənclərdə enerji içkilərinin zərərləri arasında akademik uğur və konsentrasiya problemləri də var. Həddindən artıq kofein qəbulu qısa müddətdə diqqəti artırsa da, uzun müddətdə zehni yorğunluğa səbəb ola bilər və diqqəti cəmləmə qabiliyyətini zəiflədə bilər. Bundan əlavə, kofein asılılığı səbəbindən diqqətin yayınması və konsentrasiyanın itirilməsi kimi problemlər yarada bilər.
Enerji içkilərindən necə imtina etmək olar?
Enerji içkilərindən tez-tez istifadə edən insanlar bu vərdişindən əl çəksələr, enerji içkilərinin tərkibindəki kofein və şəkərin zərərli təsirlərindən qaçacaqlar. Onlar enerji içkilərinin yaratdığı mənfi ürək-damar təsirləri, metabolik problemlər, böyrək və diş problemləri kimi mümkün sağlamlıq problemlərini yaşamırlar.
Onlar enerji içkilərinin zərərli təsiri olan sürətli nəbz, yüksək təzyiq, yuxu çətinliyi, baş ağrısı, narahatlıq və qusma kimi yan təsirləri yaşamayacaqlar.
Könül Oruc
