Alimlər fiziki fəaliyyətlə demans arasındakı əlaqəni araşdırıblar. Tədqiqatlar göstərir ki, yerişimizdəki dəyişiklik erkən mərhələdə damar demansı və Alzheimer xəstəliyinin əlamətlərindən biri ola bilər.
E-saglam.az xarici mediaya istinadla xəbər verir ki, alimlər öz araşdırmalarında koqnitiv geriləmənin başlanğıcında nevroloji dəyişikliklərin tez-tez baş verdiyini, lakin bu vəziyyətdə fiziki dəyişikliklərin də mühüm rol oynadığını bildiriblər. Hər bir demans halında simptomlar fərqli ola bilər, lakin bəzən fiziki simptomlar yaddaş itkisindən əvvəl baş verə bilər.
Yeni bir araşdırma, yavaş yeriyən və ya balanssız olan insanların növbəti altı il ərzində Alzheimer xəstəliyinə tutulma ehtimalının daha yüksək olduğunu göstərib. Bu dəyişikliklər beyindəki hüceyrələrin və sinir rabitəsinin yavaş-yavaş pisləşdiyinin göstəricisidir. Balansın itirilməsi də erkən mərhələdə vaskulyar demansla bağlı ola bilər. Erkən mərhələlərdə, hətta digər demans simptomları inkişaf etməzdən əvvəl, ayaq üstə və ya yeriyərkən tarazlığın itirilməsi Alzheimerin inkişaf potensialının artdığını göstərir.
2016-cı ildə “American Geriatrics Society” jurnalında dərc edilən araşdırmalar həyatın erkən dövründə başgicəllənmə və tarazlığın itirilməsinin əlamətlərinin kiminsə yaşlandıqca Alzheimer xəstəliyinə tutulma ehtimalının daha yüksək olduğunu ifadə etmişdi. Bu, “Neurology” jurnalında dərc edilmiş əvvəlki nəticələrlə uyğun gəlirdi ki, yıxılmaya meyilli olmaq beyində amiloid və onurğa mayesində tau proteininin yığılmasına səbəb ola bilər. Bu zülallar Alzheimer və Demans xəstələrinin beyinlərində toplanır və beynin öyrənmə və yaddaşla əlaqəli hissələrinə zərər verir.
“Science Daily” izah edir: “Tau yığılması bunun üzərində hərəkət edən və tau zülalının səhv qatlanmasına, yığılmasına səbəb olan tau kinazları adlanan fermentlərin aktivliyinin artması nəticəsində neyrofibrilyar dolaşıqlar əmələ gətirir. Bu zülalların beyində yığılmasını dayandırmağın dəqiq bir yolu yoxdur, lakin bəzi sübutlar sağlam omeqa-3 yağlarının amiloid lövhələrini azalda biləcəyini göstərir. O, həmçinin göstərir ki, gecə altı-səkkiz saat yuxu beyinə zərərli zülalları atmaq üçün kifayət qədər vaxt vermək üçün təsirli olur. Həyat tərzində müəyyən dəyişikliklər edərək, Alzheimer xəstəliyi riskini azaltmaq mümkündür:
- Sağlam qidalanma və fiziki fəaliyyət
- Yaxşı yuxu və stressin idarə edilməsi
- Zərərli vərdişlərin azalması
- Sağlamlığın mütəmadi yoxlanışı. (Azərtac)
