ABŞ Yuxu Təbabəti Akademiyasının yeni hesabatında tez-tez əsnəmə, gündüz diqqət yayını, kofeinə artan ehtiyac kimi simptomların ciddi yuxu çatışmazlığının əlamətləri ola biləcəyi qeyd olunub.
E-saglam.az xəbər verir ki, mütəxəssislərin fikrincə, bu hal həm fiziki təhlükəsizliyi risk altına alır, həm də uzunmüddətli sağlamlıq problemlərinə yol aça bilər.
“Yuxusuzluq cəmiyyətin hər sahəsini əhatə edir”
Hesabatda fikirlərinə yer verilən Yuxu Təbabəti Akademiyasının prezidenti və Mayo Klinikasının Yuxu Mütəxəssisi Dr. Erik Olson bildirib:
“Yuxusuzluq, yol qəzalarından tutmuş iş yerlərindəki səhvlərə və xroniki xəstəliklərə qədər müxtəlif risklərə səbəb olan ciddi sağlamlıq problemidir.”
Yeddi saatdan az yuxu sağlamlıq üçün təhlükəlidir
Mütəxəssislər bildirirlər ki, keyfiyyətli və fasiləsiz gecə yuxusu ən azı 7–8 saat olmalıdır. Bu müddətdən az yatmaq, diabet, depressiya, ürək və böyrək xəstəlikləri, yüksək qan təzyiqi, piylənmə və insult kimi problemlərə səbəb ola bilər.
ABŞ-da yetkinlərin təxminən üçdə biri həddindən artıq yuxululuqdan şikayətlənir. Dr. Olson bu problemin erkən diaqnoz və müalicə ilə qarşısının alınmasının vacibliyini vurğulayıb.
Əsnəmə və diqqət dağınıqlığı ciddiyə alınmalıdır
Mütəxəssislər xəbərdarlıq edirlər ki, gün ərzində tez-tez əsnəmək və ya görüş zamanı yuxuya getmək sadə yorğunluq deyil, ciddi yuxu pozğunluğunun əlaməti ola bilər.
Şimal-Qərb Universitetinin Yuxu Elmləri üzrə mütəxəssisi Dr. Kristen Knutson bildirib:
“Yaxşı yuxu almış insan, nə qədər darıxdırıcı olsa da, görüş zamanı yuxuya getməz. Əgər bu tip simptomlarla qarşılaşırsınızsa, mütəxəssisə müraciət etməlisiniz.”
Beyin mikro yuxuya gedə bilər
Yuxu mütəxəssisi Dr. İndira Gurubhagavatula isə diqqəti daha təhlükəli vəziyyətə yönəldib:
“Yuxusuzluq artdıqca, beyin bir neçə saniyəlik ‘mikro yuxu’ rejiminə keçir. Bu zaman insan avtomobil idarə edir və ya yüksək diqqət tələb edən bir işlə məşğul ola bilər. Bu, son dərəcə təhlükəlidir.”
ABŞ-da hər il təxminən 100 min yol qəzasının yuxulu sürücülük səbəbilə baş verdiyi qeyd olunur.
Yuxu keyfiyyətini ölçmək mümkündür
Yuxu vəziyyətini qiymətləndirmək üçün “Epworth Yuxu Ölçüsü” kimi testlərdən istifadə olunur. Dr. Gurubhagavatula qeyd edib ki, bu testdə iştirakçılardan gündüz yuxululuğunu 0-dan 3-ə qədər qiymətləndirmələri istənilir. 10-dan yuxarı ballar müdaxilə tələb edən vəziyyəti göstərir.
Yuxusuzluq fiziki simptomlara da səbəb ola bilər
Mütəxəssislər bildirirlər ki, ciddi yuxu çatışmazlığı aşağıdakı fiziki əlamətlərlə özünü göstərə bilər: göz qapaqlarının ağırlaşması, bədənin irəli əyilməsi, başgicəllənmə, titrəmə və impulsiv davranışlar. Bundan əlavə, yuxu apnesi, narahat ayaq sindromu, sirkadiyalı ritm pozuntuları və bəzi dərmanlar da yuxululuğa səbəb ola bilər.
Alkoqol və kofein yuxuya mənfi təsir göstərir
Mütəxəssislər alkoqol və kofein kimi maddələrin də yuxu keyfiyyətinə mənfi təsir etdiyini bildirirlər.
Dr. Gurubhagavatula bu barədə deyib:
“Alkoqol başlanğıcda yuxuya getməyə kömək etsə də, gecə yarısı oyanmağa səbəb olur. Sadəcə bir içkidən imtina edən xəstələrimdə belə yuxu keyfiyyətində əhəmiyyətli irəliləyiş müşahidə etmişəm.”
Eyni zamanda, gec saatlarda ekrana baxmaq, fiziki aktivliyin azlığı, səs-küylü və ya işıqlı mühitdə yatmaq da yuxunu pozan əsas amillər arasındadır.
Zəhra Niftiyeva
